نصايح علي بن ابيطالب (ع) به فرزندش محمّد حنفيّه (2)

                              نصايح علي بن ابيطالب (ع) به فرزندش محمّد حنفيّه (2)

      هر كسى راز خود را بهتر نگه مى دارد و چه بسيار تلاشگر كه در راه زيان خويش گام مى نهد و پرگو و هرزه دراست. هر كه بيشتر بينديشد بينا گردد. سعي كن با نيكوكاران بپيوندي تا از آنها باشى و از بدان دورى گزين كه از ايشان نباشى. بد خوراكى حرام است و ستم بر ناتوان زشتترين ستم است و بپرهيز از اينكه به آرزوها دل ببندى كه اين روش، روش بيخردان و دون همّتان است و عقل و خرد راستين، اندوختن آزمونها و تجارب است و بهترين آزمون آن است كه تو را پند دهد. بسوى فرصت بشتاب پيش از اينكه آن را از دست داده و تو را مايه غم و اندوه شود. دستيار پَست و فرومايه و همچنين دوست بدنام و متّهم را ارج و ارزشى نباشد .

    زمانه را بر خود آسان بگير تا گاهى كه رام تو گردد و هيچگاه به منظور فزونى مال، خويشتن را به خطر ميفكن. بپرهيز از اينكه مركب لجاجت، مهار را از دستت بربايد. در عالم دوستى بار دوستان را بدوش بنه كه اگر دوستت از تو بريد تو به وى بپيوندي و اگر از تو روى گرداند تو با مهر و محبت به وى روى آوري و اگر او مال خود را از تو دريغ داشت تو به بخشش و كرمت وى را نوازش  كني و اگر از تو دورى گزيد تو به او نزديك شو و اگر او به تو درشتى نمود تو به او نرمش نشان بده و اگر جرمى نسبت به تو مرتكب شد تو او را معذور دار آنچنان كه گوئى تو بنده او و او ولى نعمت تو است و مبادا اين نيكيهائى كه بيان شد نابجا بكار برى يا درباره نااهلان انجام دهى.

    هيچگاه دشمن دوستت را دوست مگير كه در اين صورت با دوستت دشمنى كرده اى و در پند و نصيحت دوستت محض خير و صلاح او را منظور دار خواه بپسندد يا نپسندد و همواره در برابر ناملايمات جرعه نوش خشم باش كه من نوشابه ئى شيرينتر و گواراتر در پايان و عاقبت از نوشيدن جرعه خشم نديدم و در برابر كسى كه با تو درشتى مي كند نرمش كن كه زودا وى به تو نرمى كند و در برابر دشمن راه نيكى و احسان پيش گير كه اين كار شيرينترين دو پيروزى است (اين پيروزى در عالم انسانيّت از پيروزى ظاهرى شيرينتر است).

    اگر خواستى از دوستت ببرى و قطع دوستى كنى مقدارى از رابطه دوستى را بجاى گذار كه اگر روزى دوستت خواست بسوى تو بازگردد بى راه نماند و جاى آشتى باقى بماند و اگر كسى درباره تو گمان خيرى بُرد گمانش را تحقّق بخش و حق برادرىِ برادر دينيت را به اعتماد اينكه او دوست است (و رشته دوستى به آسانى گسيخته نمى شود) ناديده مگير (و حقّش را ادا كن) زيرا دوستى كه حقّ دوست را ادا نكند در حقيقت دوست نيست و مبادا افراد خانواده و نزديكانت نسبت به تو بدبختترين (و ناكامترين) مردم باشند (چنانكه گفته اند: چراغى كه به خانه بايد بر مسجد نشايد.)

    هيچگاه به كسى كه با تو سر ميلى ندارد و به تو بى رغبت است مهر نورز. ابداً ستم ستمگر را بر خود گران مدان كه او (به اين كارش) به خود زيان مى زند و به تو سود مى رساند. پاداش كسى كه تو را شاد نموده اين نيست كه او را برنجانى . حوادث گذشته را بر آينده دليل بگير كه امور و مسائلى كه در اين جهان پيش مى آيند مانند يكديگرند. مبادا از كسانى باشى كه پند، او را سود نمي دهد مگر پس از اينكه او را سخت به رنج آرد كه خردمند به ادب و آموزش پند گيرد و چهارپايان جز به زدن به راه نيايند.
 
    چون سيل اندوه به تو روى آورد آن را به تصميم مردانه با صبر و شكيبائى و نيك باورى به خدا از خود بران. بپرهيز از اينكه سخن خنده آور بگوئى گرچه آن را از ديگرى بازگو كنى و بپرهيز از اينكه با زنان مشورت نمائى كه فكر و انديشه آنان به ناتوانى و تصميمشان به سستى متمايل است و خويشانت را گرامى دار زيرا آنان بال و پر توأند كه با آن پرواز مي كنى و اصل و ريشه توأند كه بدان بازمي گردى و دست توأند كه به وسيله آنها با دشمن مقابله كنى و در پايان، دين و دنيايت را بخدا مى سپارم و از او مى خواهم كه در عاجل و آجل و دنيا و آخرت بهترين را براى تو مقدّر فرمايد.  (نهج البلاغه: نامه 31)