رعايت ادب در قرآن كريم و روايات

                                                                            رعايت ادب در قرآن كريم و روايات

    در قرآن كريم آيات بسيارى درباره آداب معاشرت و بايسته هاي زيستى با ديگران آمده است كه بلحاظ رعايت اختصار به آيات ذيل بسنده مى شود:(و اذا حيّيتم بتحيّة فحيّوا باحسن منها او ردّوها ان الله كان على كلّ شىء حسيبا)(سوره مباركه النّساء:آيه 86) هرگاه كسى شما را بنوعى با ستايش (و خوش آمد) بستايد شما به بهترين يا مانند ستايش او وى را بستائيد كه خداوند هر چيزى را به حساب مى آورد. (نساء:86) از امام باقر (ع) و امام صادق (ع) در تفسير اين آيه روايت شده كه مراد از تحيّت در اين آيه سلام تنها نيست بلكه مراد، هر نوع سخن نيك و گفتار مبتنى بر خوشامد است كه بين مردم متعارف مي باشد. (مجمع البيان)

  (يا ايها الذين آمنوا لا تدخلوا بيوتا غير بيوتكم حتى تستأنسوا و تسلّموا على اهلها ذلكم خير لكم لعلكم تذكرون * فان لم تجدوا فيها احدا فلا تدخلوها حتى يؤذن لكم و ان قيل لكم ارجعوا فارجعوا هو ازكى لكم و الله بما تعملون عليم) (سوره مباركه النّور: آيه 28). اى اهل ايمان چون به خانه ديگران مي رويد تا بار نيافته ايد(به شما اجازه داده نشده است)و به اهل خانه سلام نكرده ايد وارد نشويد كه اين روش به سود شما است، باشد كه به خود آئيد و متذكر گرديد. و تا ندانسته ايد كه كسى در خانه اي است به آن خانه درنيائيد تا گاهى كه بار يابيد و اگر به شما گفته شد برگرديد، برگرديد كه اين كار بسلامتى خانوادگى شما نزديكتر است و خداوند به كردار شما آگاه است. (نور:28 ـ 27)

     در حديثي ـ ذيل اين آيه ـ آمده كه مردى به رسول خدا (ص) عرض كرد: آيا هنگامى كه به نزد مادرم مى روم و هر گاه كه بر او وارد مى شوم از او اجازه بگيرم؟ فرمود: آرى. وى گفت: آخر او خدمتكارى جز من ندارد آيا بدون اِذن بنزد او نروم؟ فرمود: آيا دوست دارى او را برهنه ببينى؟ آن مرد گفت: نه. فرمود: پس بى خبر و بى اجازه بر او وارد نشو. (مجمع البيان)

  (يا ايها الذين آمنوا ليستأذنكم الذين ملكت ايمانكم و الذين لم يبلغوا الحلم منكم ثلاث مرات من قبل صلاة الفجر و...و اذا بلغ الاطفال منكم الحلم فليستأذنوا...و الله عليم حكيم) (سوره مباركه النّورآيه 59) اى اهل ايمان! غلامان و كودكان نابالغتان در سه وقت از اوقات شب و روز كه گاه خلوت شما است، نبايد سرزده و اجازه ناگرفته بر شما درآيند: پيش از نماز بامداد و هنگام ظهر كه جامه هاتان را از تن برمى گيريد و پس از نماز خفتن، و در غير اين سه وقت بر شما و آنها ايرادى نيست كه به يكديگر سربزنيد و به نزد هم آمد و شد كنيد. خداوند اينچنين دستوراتى را به شما بيان مى دارد و خداوند آگاه و حكيم است و چون كودكانتان بحد بلوغ رسيدند بايستى با اجازه بر شما (پدران و مادران) به نزد شما وارد شوند ... (نور:59)

 (و اقصد فى مشيك و اغضض من صوتك انّ انكر الاصوات لصوت الحمير) در راه رفتن ميانه روى اختيار كن و آرام و آهسته سخن بگوى (صداى خود را بلند مكن) كه زشتترين صداها صداى دراز گوشان است. (سوره مباركه لقمان: آيه 19)

                                              «رواياتى در باره ادب»

امير المؤمنين (ع) فرمود: دين و ادب، محصول عقلند. و فرمود: هيچ رتبتى رساتر از ادب نباشد. -  ادب، رياست است. - ادب، آدمى را از اصالت خانوادگى بى نياز مى سازد. - آداب، زيورهائى نوينند. - عاقل، به ادب براه آيد و حيوانات، به ضرب چوب.
امام مجتبى (ع) فرمود: كسى كه عقل ندارد ادب ندارد.
امير المؤمنين (ع) فرمود: اگر از ادب بى بهره اى (لا اقل) سكوت پيشه خود ساز.

          (بقيه در ادامه مطلب)