نيكي و مهرباني به پدر و مادر

                                              نيكى و مهربانى به پدر و مادر

  (و اذ اخذنا ميثاق بنى اسرائيل لاتعبدون الاّ الله و بالوالدين احسانا...) و ياد آوريد هنگامى را كه از بنى اسرائيل عهد گرفتيم كه جز خداى را نپرستيد و درباره پدر و مادر و خويشان و يتيمان و مستمندان نيكى كنند ... (سوره مباركه البقره: آيه 83) . (و قضى ربك ألاّ تعبدوا إلاّ ايّاه و بالوالدين احسانا...) و خداى تو فرمان قطعى صادر نموده كه جز او را نپرستيد و به پدر و مادر نيكى كنيد و چنانچه آن دو يا يكى از آنها پير و سالخورده شوند زنهار كلمه اى كه مايه رنجش آنها بود حتى اگر به گفتن «اف» باشد به آنها مگوى و كمترين آزار به آنها مرسان و محترمانه با آنها سخن بگوى. (سوره مباركه الاسراء: آيه22)

     از امام كاظم (ع) روايت است كه يكى از پيغمبر (ص) پرسيد: حق پدر بر فرزند چيست؟ فرمود: «اينكه او را به نام نخواند (بلكه بگويد پدر يا بابا) و در راه رفتن از او جلو نيفتد و پيش از اينكه او بنشيند ننشيند و كارى نكند يا سخنى نگويد كه باعث شود كسى به پدر و مادر او ناسزا بگويد».

    ابو ولاد حناط گويد: از امام صادق (ع) پرسيدم: «احسان» كه در آيه (و بالوالدين احسانا) آمده چيست؟ فرمود: « احسان آن است كه با آنها (پدر و مادر) به نيكى رفتار كنى و چون به تو نيازى داشته باشند پيش از اينكه اظهار نياز كنند نيازشان را رفع كنى. مگر نه اين كه خداوند مى فرمايد: (لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون) و اينكه خداوند مى فرمايد (امّا يبلغن عندك الكبر...). مراد آن است كه اگر پدر و مادر تو را ملول سازند و تو را به ستوه آرند به آنها «اف» نگوئى و اگر تو را بزنند آنها را از خود نرانى و به آنها پرخاش نكنى و بگوئى خدا شما را ببخشايد. اينكه خداوند مى فرمايد: (واخفض لهما جناح الذلّ من الرحمة) مراد آن است كه هنگامى كه چشمت به سوى آنها برمى گردانى كه به آنها بنگرى با مهربانى و عطوفت به آنها بنگرى و صداى خود را بلندتر از صداى آنها و دستت را بلندتر از دست آنها مدار و جلو آنها راه مرو». (بحار:74/39)

    از حضرت رسول (ص) روايت است كه فرمود: «نيكى و احسان به پدر و مادر ، وظيفه فرزند است هر چند مستلزم پيمودن دو سال راه باشد». (بحارالانوار: 69/403)

    محمّد بن مروان گويد: از امام صادق (ع) شنيدم مى فرمود: «مردى به نزد پيغمبر (ص) آمد و عرض كرد: يا رسول الله مرا پندى ده. فرمود: به خدا شرك مورز ، گرچه تو را به آتش بسوزانند مگر اينكه دلت سرشار از ايمان به خدا و مطمئن باشد و پدر و مادرت را اطاعت كن و هم در زندگى و هم پس از مرگشان درباره آنها نيكى كن و اگر به برون شدن از خانواده و مالت تو را امر كنند امرشان را اطاعت كن كه اين از ايمان است».

    امام صادق (ع) فرمود: «چه مانع است شما را كه درباره پدر و مادر هم در زندگى و هم پس از مرگشان احسان كنيد: به جاى آنها نماز بخوانيد و از جانب آنها صدقه بدهيد و برايشان حجّ بجا بياوريد و روزه بگيريد كه شما نيز به همان اندازه ثواب مي بريد و بعلاوه خير و بركت فراوان از جانب خداوند عايد شما مي گردد.»

   معمّر بن خلاّد مي گويد: به حضرت رضا (ع) عرض كردم: اگر پدر و مادرم به مذهب حق نباشند نيز درباره شان دعا كنم؟ فرمود: «آنها را دعا كن و از جانب آنها صدقه بده و اگر زنده بودند و در مسير حقّ نبودند با آنها مدارا كن كه رسول اكرم (ص) فرمود: خداوند مرا به رحمت فرستاده نه به نافرمانى و بى ادبى.» (بحارالانوار: 74/34)

   در روايات آمده است اگر در حال خواندن نماز واجب بودي و در آن حال پدر و مادرت تو را صدا زدند و از تو كمك خواستند نمازت را بشكن و به كمك آنها بشتاب زيرا آنها به كمك تو نيازمندند امّا خداوند به نماز و عبادت تو نيازي ندارد و پس از رفع نياز آنها نمازت را اعاده كن.